“De gut brain axis”: wat is de connectie tussen hersenen en darmen?
Over de zogenaamde ‘gut-brain axis’ hoor je de afgelopen jaren steeds meer. Met deze term wordt de relatie tussen de darmen en de hersenen bedoeld. Steeds vaker wordt ook het darmmicrobioom, alle micro-organismen in je darmen, het “tweede brein” genoemd. Je hersenen sturen namelijk niet alleen je darmen aan, je darmen sturen ook signalen terug.
Hersenaandoeningen en het darmmicrobioom
Wetenschappers ontdekten dat bij mensen met verschillende hersenaandoeningen, het darmmicrobioom uit balans is geraakt. Dit noemt men ook wel dysbiose. Deze “dysbiose” is al teruggevonden in een breed scala aan hersenaandoeningen, zoals de ziekte van Parkinson, Autisme Spectrum Stoornis, Depressie en Schizofrenie.
Het is niet zo gek dat het darmmicrobioom bij deze hersenstoornissen uit balans is. We zien namelijk vaak dat mensen met deze hersenaandoeningen ook veel last hebben van maagdarmklachten. Bij de ziekte van Parkinson heeft 50 tot 80% van de populatie last van constipatie/obstipatie/verstopping. In sommige gevallen hebben mensen zelfs al jaren voor het vaststellen van de diagnose last van constipatie. Ook bij schizofrenie weten we dat veel mensen last hebben van constipatie, dat zou deels kunnen komen doordat het darmmicrobioom uit balans is, maar ook door de medicatie die voor mensen met schizofrenie wordt gebruikt (antipsychotica). Dit laat de relatie tussen de gezondheid van hersenen en darmen goed zien.
Kip-ei verhaal
Het is heel lastig om te bepalen wat de oorzaak en wat het gevolg is in dit soort aandoeningen. We weten namelijk ook (nog) niet of het microbioom in de darmen nou al uit balans is voor een hersenaandoening zich ontwikkelt. Om dat te kunnen bepalen zou je mensen hun hele leven moeten volgen en vervolgens onderzoeken of het microbioom van de mensen die een hersenaandoening ontwikkelen ook al anders was voordat deze aandoening werd gediagnosticeerd. Dit soort onderzoeken worden wel gedaan, bijvoorbeeld door de biobank LifeLines in Groningen. Zij volgen mensen, waaronder hele families, voor jaren, sommige inmiddels al 12 jaar. Ze verzamelen daarbij vragenlijsten, bloed en ontlastingsmonsters. Met de tijd gaat dit veel inzichten opleveren in het ontstaan van verschillende ziektes en aandoeningen.
Welke veranderingen in het darmmicrobioom zien we?
Wetenschappers weten wel steeds meer over wat er anders is aan het microbioom van gezonde mensen in vergelijking met het microbioom van mensen met een hersenaandoening, en dus ook dat er een connectie tussen de darmen en hersenen is. Bij de ziekte van Parkinson zien we bijvoorbeeld dat er een verhoging is van bacteriesoorten die worden gelinkt aan ontstekingen. Ook wordt er een verhoging gevonden van bacteriesoorten (Escherichia coli) die het molecuul curli produceren, een molecuul dat ervoor zorgt dat alfa-synucleïne samenklontert1. Deze klonters (Lewy bodies) dragen bij aan de ziekte van Parkinson. Daarnaast zien we een verlaging van butyraat-producerende bacteriën (Anaerostipes hadrus en Faecalibacterium prausnitzii). Butyraat is een korteketenvetzuur (KKV), het is een belangrijke voedingsbron voor de darmwandcellen en zorgt er daarmee voor dat je darmbarrière gezond blijft en als gevolg ook je immuunsysteem. Mocht je meer willen weten over butyraat, lees dan ook zeker even onze blog over butyraat!
Bij autisme worden er ook vaak verschillen gevonden in het darmmicrobioom, meerdere onderzoeken wijten dit aan gebeurtenissen die impact hebben op het microbioom in de eerste drie jaar van het leven. Er zijn bijvoorbeeld onderzoeken die vinden dat kinderen die geboren worden via een keizersnede een 23% hogere kans hebben op het ontwikkelen van een autismespectrumstoornis dan kinderen die vaginaal worden geboren2. Dit omdat kinderen die via een keizersnede worden geboren niet direct het microbioom van de moeder meekrijgen, normaal gesproken krijgen ze dit via het vaginale kanaal. Andere studies vonden dat antibiotica gebruik tijdens de zwangerschap en in de eerste paar jaar van het leven ook leidde tot een verhoogd risico op autisme spectrum stoornissen3,4. Belangrijk om te weten is dat er ook onderzoeken zijn die dit tegenspreken, of niet vinden, en dat dit een veld is waar nog veel discussie over is.
Effecten van prebiotische vezels op gebied van de relatie tussen darmen en hersenen
Er worden steeds meer interventiestudies gedaan naar de effecten van prebiotische vezels. Deze prebiotische vezels hebben een grote invloed op het darmmicrobioom en daarbij ook effecten op de gezondheid, zo ook de hersengezondheid. Een voorbeeld van zo’n onderzoek is een pilot die gedaan is met mensen met Parkinson, na inname van 10 g extra prebiotische vezels per dag werden hele positieve effecten gezien. Ze vinden namelijk dat er een toename is van de eerdergenoemde butyraat-producerende bacteriën, met als gevolg een toename van butyraat. Ook vinden ze een afname van E. coli, die bacterie die het curli molecuul produceert5. Daarnaast vinden ze ook een vermindering van de Parkinson symptomen en verbetering van de stoelgang. Dit is nog een heel nieuw gebied, maar het laat kansen voor de toekomst zien.
Gut brain axis: connectie van de darmen en de hersenen
Al met al is het onderzoek naar de connectie tussen de darmen en de hersenen nog volop in ontwikkeling. Wel durven we al te stellen dat die relatie er is. Hoe deze precies werkt en hoe we er invloed op kunnen uitoefenen zijn we nog aan het uitvinden. Gelukkig wordt er op dit moment volop onderzoek gedaan en komt er tegenwoordig ook veel meer focus te liggen de potentie van prebiotische vezels en beïnvloeding van het darmmicrobioom.
WholeFiber bevat liefst 85% prebiotische vezels. Onafhankelijk onderzoek heeft laten zien dat WholeFiber een groot positief effect heeft op het darmmicrobioom en butyraat-productie. Twee tot drie eetlepels WholeFiber leveren 10-12 gram extra prebiotische vezels op per dag.
Wil je meer weten over het microbioom en de darmflora? Lees dan ook onze blogs over pre en probiotica en hoe jij jouw darmflora herstelt.
1. Wallen ZD, Demirkan A, Twa G, et al. Metagenomics of Parkinson’s disease implicates the gut microbiome in multiple disease mechanisms. Nat Commun. 2022;13(1). doi:10.1038/s41467-022-34667-x
2. Curran EA, O’Neill SM, Cryan JF, et al. Research Review: Birth by caesarean section and development of autism spectrum disorder and attention-deficit/hyperactivity disorder: A systematic review and meta-analysis. J Child Psychol Psychiatry. 2015;56(5):500-508. doi:10.1111/jcpp.12351
3. Njotto LL, Simin J, Fornes R, et al. Maternal and Early-Life Exposure to Antibiotics and the Risk of Autism and Attention-Deficit Hyperactivity Disorder in Childhood: a Swedish Population-Based Cohort Study. Drug Saf. 2023;46(5):467-478. doi:10.1007/s40264-023-01297-1
4. Parracho HMRT, Bingham MO, Gibson GR, McCartney AL. Differences between the gut microflora of children with autistic spectrum disorders and that of healthy children. J Med Microbiol. 2005;54(10):987-991. doi:10.1099/jmm.0.46101-0
5. Hall DA, Voigt RM, Cantu-Jungles TM, et al. An open label, non-randomized study assessing a prebiotic fiber intervention in a small cohort of Parkinson’s disease participants. Nat Commun. 2023;14(1). doi:10.1038/s41467-023-36497-x