Butyraat of boterzuur: wat is het en wat doet het voor je darmen

Het darm microbioom is een hot topic, je leest er steeds meer over en het wordt gelinkt aan steeds meer positieve effecten op de gezondheid. Maar hoe zit dat en hoe werkt het nu precies?

Wat is butyraat of boterzuur? 

De gunstige effecten voor je gezondheid worden voor een belangrijk deel verklaard door het stofje butyraat. Butyraat (ofwel boterzuur) is een korte ketenvetzuur; samen met acetaat en propionaat zijn dit de belangrijkste korte ketenvetzuren. Wanneer je prebiotische vezels zoals WholeFiber eet, worden deze gefermenteerd (ofwel opgegeten) door de goede bacteriën in je darm. Deze bacteriën maken dan de korte ketenvetzuren zoals butyraat. Veel van de gezondheidseffecten door je darmbacteriën komen door het maken van butyraat. 

De effecten van butyraat

Zo zorgt butyraat ervoor dat je bloedsuikerspiegel stabieler blijft, door de afgifte van bepaalde hormonen als glucagon en insuline te stabiliser en door onder andere het vrijkomen van GLP-1(natuurlijke spijsverteringshormonen) . Die hormonen zorgen er ook voor dat je langer vol zit, je maag langzamer leeg raakt en dat je minder eet. Dit helpt om op een goed/gezond gewicht te blijven. Daarnaast zorgt het ervoor dat je minder cholesterol aanmaakt in de lever en minder vet opslaat. In de darmen zelf is butyraat een belangrijke voedingsbron voor de darmwand cellen en helpen ze om je darmbarrière sterk te houden. Ook speelt het een belangrijke rol in het sterk maken en houden van je immuunsysteem. Op die manier wordt je weerstand hoger. Zie het onderstaande figuur voor een overzicht van de effecten van korte ketenvetzuren op je gezondheid. Er zijn nog veel meer aanwijzingen dat butyraat belangrijk is voor je gezondheid. Zo is butyraat bij bepaalde ziektes zoals kanker en inflammatoire darmziektes te laag.

Butyraat en vezels

Niet iedere vezel beïnvloedt het darmmicrobioom en zorgt ervoor dat je meer butyraat aanmaakt. Vezels die worden gebruikt door bacteriën in de darm én daarbij een bewezen effect hebben op de gezondheid, heten prebiotische vezels. Bij effecten op de gezondheid kun je denken aan het verbeteren van de stoelgang of de bloedglucosegehaltes. Zoals eerder gezegd, die effecten op de gezondheid komen grotendeels door het extra maken van korte keten vetzuren. Het voldoende eten van prebiotische vezels voor een goede butyraat productie is daarom erg belangrijk. Wist je dat we in Nederland veel te weinig vezels eten, gemiddeld zo’n 21 gram terwijl we per dag 30-40 gram nodig hebben? 

Butyraat in voeding

Butyraat is niet alleen een product van darmbacteriën, maar komt ook voor in bepaalde voedingsmiddelen. Zuivelproducten, met name boter, zijn rijke bronnen van butyraat. De concentratie van butyraat in deze voedingsmiddelen is relatief laag in vergelijking met de hoeveelheid die door de darmmicrobiota wordt geproduceerd. Dit betekent dat het consumeren van butyraatrijke voeding niet de primaire methode is om de butyraatniveaus in de darm te verhogen. Het eten van een dieet met voeding rijk aan prebiotische vezels, die de darmbacteriën gebruiken om butyraat te produceren, is effectiever.